Kök hücreler, doğumsal hastalıklar, kanser türleri ve bazı kan hastalıkları gibi birçok ölümcül hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Kök hücreler; İnsanlarla uyumlu, yarı uyumlu insanlardan veya doğrudan insanlardan alınır.
Geçmiş yıllarda kemik iliği nakli için kullanılırken gelişen teknoloji ile son yıllarda kök hücre nakli yapılabilmektedir. Kök hücre, yani “hematopoietik kök hücre nakli” insanlar arasında kemik iliği nakli olarak da bilinir.
Bir kök hücre naklinde, insan uyumlu bir donörden alınan kök hücreler, hastanın ana damarından enjekte edilir. Bu akıllı hücreler hastanın hücrelerinde biriktirilir ve çoğalmaya başlar ve kemik iliğinin sağlıklı kan hücreleri üreterek kendini onarmasına izin verir.
Kök hücre tedavisi geçmişten günümüze birçok adım atmıştır. Kök hücre tedavisi ile özellikle lokomotor sistem için çeşitli hücre tedavileri geliştirilmiştir. Kök hücre tedavisinin genel amacı, hücreleri laboratuvarda doku ile ilişkilendirilmeden tek bir hücrede yeniden üretmektir.
İlk nesil süreç, laboratuvarda yetiştirilen hücrelerin hastalıklı dokuya yerleştirilmesiyle sonuçlanır. Doku mühendisliğinde, ikinci nesil süreç, biyomalzemeler kullanılarak fonksiyonel dokuların oluşturulmasıyla sonuçlanır.
Yapı iskelesi görevi gören 3B biyomateryaller doku ve hücre oluşumunu destekler. Biyomalzemeler ayrıca hücrelerin tekdüze dağılımına da yardımcı olur. Aynı zamanda biyokimyasal moleküller, konakçı dokuda çözünme kabiliyetine sahiptir.
Kullanım alanları
Tedavinin amacı kıkırdak gibi üretimi zor dokuların iyileşme sürecini hızlandırmak ve iyileşme oranını artırmaktır. Böylelikle kök hücre tedavisi, eklem kıkırdağının kopyalanamadığı yerlerde kıkırdağı yenilemek veya iyileşmeyen kemiklerdeki kemikleri onarmak için kullanılabilir.
Kök hücreler sadece kıkırdak ve kemik oluşturmak için değil, aynı zamanda hematolojik kanserleri tedavi etmek için de kullanılır. Kök hücre uygulamalarındaki gelişmeler sadece laboratuvar araştırmalarıyla sınırlı kalmayıp cerrahide de kullanılmaktadır. MRI, hücre tedavisi prosedürlerinde çok faydalıdır. Tedaviden sonra hastaların düzenli MR görüntülerine ihtiyaç vardır.
Laboratuvarda kıkırdak hücrelerinin replikasyonu
Vücuttaki en büyük eklem dizdir. Bu nedenle diz ekleminde birçok kıkırdak yaralanması meydana gelir. Menisküs rüptürü geçmiş yıllarda futbolcu hastalığı olarak bilinse de günümüzde birçok insanda hastalık görülmektedir.
Tıp dilinde “otolog kondrosit implantasyonu” olarak bilinen ve sadece kıkırdağa uygulanan kök hücre tedavisi menisküsü onarmak için kullanılır.
Kıkırdak kök hücrelerle tedavi edildiğinde, bir hastadan alınan az miktarda kıkırdak laboratuvarda çoğaltılır ve daha sonra hastanın vücudundaki hasarlı kıkırdak dokusuna yerleştirilir.
Tedavi yöntemleri
Kök hücre tedavisinin belki de en önemli unsuru in vitro hücre çoğalmasıdır. Laboratuvarda çoğaltılabilen hücreler daha sonra nesil adı verilen bir işlemle etkilenen bölgeye yerleştirilir. Bu süreçten sonra doku mühendisliği süreci başlar,
Buna ikinci nesil denir. Doku mühendisliğinde kullanılan biyomateryaller üç boyutlu olduğu için homojen bir dağılım sağlar ve zamanla çözünerek yerini konak dokulara bırakır.
Sürekli değişen yaşam koşulları, insanların spor yapmadan hareketsiz bir yaşam tarzına geçişi ve obezitenin artması, bir kişinin eklemleri üzerinde baskıya veya olumsuz bir etkiye neden olabilir. Sürekli aşırı yüklenen eklemlere eninde sonunda cerrahi olarak müdahale edilmesi ve bir protezin implante edilmesi gerekebilir.
Daha büyük bir yük taşıması gereken bu sistemde sorunlar, toplumun hemen hemen tüm kesimlerinde ortaya çıkmaktadır. Tedavide kural olarak cerrahi yöntem tercih edilir. Protezler, eklemin işlevini yerine getirebilmesi için takılır. Ancak bu süreçler hem zaman hem de sağlık ekonomisi açısından giderek daha ciddi bir sorun haline geliyor.
Kök hücre tedavisindeki en önemli faktörlerden biri, hastanın tıbbi geçmişinin dikkatlice incelenmesidir. Kas iskelet sistemi ile ilişkili daha önce transfer edilen hastalıkları göz ardı etmemek için hastaya transfer edilen hastalıklar sorulmalıdır. Bu hastaların anatomik alanları kapsamlı bir fizik muayene ile incelenmelidir.