Proteinin ne olduğunu anlamak için yapı taşları olan amino asitleri daha yakından tanımak gerekir. İnsan vücudunun ağırlığının yaklaşık ‘sinin amino asitlerden oluştuğu tahmin edilmektedir. Amin, karboksil ve radikal gruplarından oluşan amino asitler bir protein oluşturmak üzere birleştiğinde.
Protein, insan vücudunda 20 farklı amino asidin birleştirilmesiyle yapılır. Vücut doğal olarak 8 amino asit üretebilir, ancak bunları üretemediği yiyeceklerden almaları gerekir. Bu nedenle amino asitleri sağlayan protein beslenmesi, vücudun sağlıklı fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için çok önemli kabul edilir.
Esansiyel veya yeri doldurulamaz amino asitler arasında; arginin, histidin, izolösin, metionin, fenilalanin, treonin, triptofan, valin, lösin ve lisin sayılır. Vücut amino asit kaynaklarına ulaştığında hücresel aktivite düzenlenir ve protein üretimi sağlanır. Uzmanlar hormonların ve enzimlerin de proteinlerin bir parçası olduğunu vurguluyor. Bu nedenle, vücuttaki homeostaz dengesi için yeterli protein alımı esastır.
Aynı zamanda vücut için bir enerji kaynağı olan proteinler, ihtiyaç olmadığında yedekte kalır. Proteinin birincil işlevi, inşa etmek ve onarmak olarak bilinir. Vücut diğer yakıtları tükettiğinde protein depolarını tüketmeye başlar.
Protein fonksiyonları aşağıda listelenmiştir:
Antikorlar ve antitoksinler amino asitler içerir. Böylece bağışıklık sisteminin normal işlevini güçlendirmeye yardımcı olur. Bağışıklık sistemini nasıl güçlendireceğini merak edenler için protein ağırlıklı beslenme önerilir.
Hormonların yapısına katılarak metabolik reaksiyonların devamı sağlanır.
Kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olur.
Protein sağlıklı büyümeyi ve gelişmeyi destekler.
Protein, hasarlı hücrelerin onarımı için gereklidir.
İdeal kas fonksiyonu, miyozin ve aktin amino asitleri tarafından sağlanır.
Kanın pıhtılaşmasında aktif rol oynar.
Sinir sisteminin işlevleri amino asitler tarafından desteklenir.
Cilt sağlığı için önemli olan kolajen proteininde bulunur.
En zengin protein kaynağı nedir?
Proteinler kaynaklarına göre bitkisel ve hayvansal olmak üzere ikiye ayrılır. Hayvansal et ve sütten alınan proteinler amino asitler açısından daha zengindir. Çünkü insanlar hayvansal gıda tükettiğinde hayvanların bitkilerden aldığı besinleri de alabilirler. Ayrıca hayvanın vücudunda zaten işlenmiş olan protein emildiği için emilimi ve asimilasyonu daha yüksektir.
Ancak bitki proteinlerinde tüm amino asitler bir arada bulunmaz. Bu nedenle bitkisel protein kaynaklarının diğer gıdalarla birlikte tüketilmesi önerilir. Örneğin, tahıl ve kuruyemişlerle tüketilen bitki proteinlerine amino asitler eklenebilir. Doğru kombinasyonları yapabilmek için besinlerin bileşimini bilmek ve bilinçli yemek önemlidir.